ರವೀಂದ್ರ ಕೇಳೇಕರ್

 

ವಿದ್ವಾಂಸ, ಕಾರ್ಯಕರ್ತ, ಭಾಷಾಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞ ಮತ್ತು ಸೃಜನಶೀಲ ಚಿಂತಕರಾದ ಬಹುಮುಖ ವ್ಯಕ್ತಿತ್ವದ ರವೀಂದ್ರ ಕೇಳೇಕರ್(ಮಾರ್ಚ್ 7, 1925 -  27 ಆಗಸ್ಟ್ 2010. ) ಒಬ್ಬ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟಗಾರ, ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಲೇಖಕ, ಕೊಂಕಣಿ ಸಾಹಿತ್ಯಕ್ಕಾಗಿ ಪ್ರತಿಷ್ಠಿತ ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ಪಡೆದ ಮೊದಲಿಗರು. ಅವರು ರಾಷ್ಟ್ರದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ನಂತರ ಗೋವಾದ ವಿಮೋಚನಾ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ್ದರು. ಕೇಳೆಕರ್  ಮಾರ್ಚ್ 7, 1925 ರಂದು ದಕ್ಷಿಣ ಗೋವಾದ ಕುನ್ಕೋಲಿಮ್‌ನಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದರು. ಅವರ ತಂದೆ ಡಾ. ರಾಜಾರಾಮ ಕೇಳೇಕರ್ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭೌತಶಾಸ್ತ್ರಜ್ಞರಾಗಿದ್ದರು. ರವೀಂದ್ರ ಕೇಳೇಕರ್ ಪಣಜಿಯಲ್ಲಿ ತಮ್ಮ ಅಧ್ಯಯನವನ್ನು ಪೂರ್ಣಗೊಳಿಸಿದರು. 1946 ರಲ್ಲಿ . ಗಾಂಧಿವಾದಿ ಚಿಂತನೆಗಳಿಂದ ಪ್ರಭಾವಿತರಾಗಿ, ಅವರು ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟ ಮತ್ತು ಗೋವಾ ವಿಮೋಚನಾ ಚಳವಳಿಯಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ತೊಡಗಿಸಿಕೊಂಡಿದ್ದರು. ಅವರು ಮರಾಠಿ ಮತ್ತು ಹಿಂದಿಯಲ್ಲೂ ಬರೆದಿದ್ದರೂ, ಕೊಂಕಣಿಯ ಬೆಳವಣಿಗೆಗೆ ಅವರ ಕೊಡುಗೆಗಳು ಅಪಾರ. ಅವರು ಯಾವಾಗಲೂ ಕೊಂಕಣಿ ಚಳವಳಿಯ ಮುಂಚೂಣಿಯಲ್ಲಿದ್ದರು. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷೆಯ ಮನ್ನಣೆ ಪಡೆಯಲು ಅವರು ಹಲವಾರು ಹೋರಾಟಗಳನ್ನು ನಡೆಸಿದರು.

ಕಾಕಾಸಾಹೇಬ್ ಕೇಲೇಕರ್ ಅವರ ಶಿಷ್ಯರಾದ ಅವರು ಗಾಂಧಿ ತತ್ವಶಾಸ್ತ್ರದಿಂದ ಆಳವಾಗಿ ಪ್ರಭಾವಿತರಾದ ರವೀಂದ್ರ ಕೇಳೇಕರ್ 1949 ರಲ್ಲಿ ಗೋವಾವನ್ನು ತೊರೆದು ವಾರ್ಧಾಗೆ ಹೋಗಿ ಮತ್ತೊಬ್ಬ ಗಾಂಧಿವಾದಿ ಕಾರ್ಯಕರ್ತ, ಬರಹಗಾರ ಕಾಕಾಸಾಹೇಬ್ ಕಾಲೇಕರ್ ಅವರನ್ನು ಸೇರಿಕೊಂಡರು. ನಂತರ ಅವರು ನವದೆಹಲಿಯ ಗಾಂಧಿ ಸ್ಮಾರಕ ವಸ್ತುಸಂಗ್ರಹಾಲಯದಲ್ಲಿ ಗ್ರಂಥಪಾಲಕರಾಗಿ ಸೇರಿದರು. ಒಂದು ವರ್ಷದೊಳಗೆ ಅವರು ಕೆಲಸವನ್ನು ತೊರೆದು ಮತ್ತೆ ಗೋವಾದಲ್ಲಿ ಗೋವಾ ವಿಮೋಚನಾ ಚಳವಳಿಯನ್ನು ಸೇರಿದರು. ಅವರು ಲ್ಯಾಟಿನ್ ಲಿಪಿಯಲ್ಲಿ ಗೋಮಂತ ಭಾರತಿಯನ್ನು ಪ್ರಕಟಿಸಿದರು. ಗೋವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯ ಹೋರಾಟದಲ್ಲಿ ಸಕ್ರಿಯವಾಗಿ ಭಾಗವಹಿಸಿದ ಅವರನ್ನು ಪೋರ್ಚುಗೀಸರು ಬಂಧಿಸಿದರು. ಗೋವಾದ ಸ್ವಾತಂತ್ರ್ಯದ ನಂತರ ಕೇಳೇಕರ್ ಸಾಹಿತ್ಯ ಚಟುವಟಿಕೆಯಲ್ಲಿ ತೊಡಗಿಕೊಂಡರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ಅವರು ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷೆಯನ್ನು ಉತ್ತೇಜಿಸುವ ತಮ್ಮ ಕೆಲವು ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳನ್ನು ಬರೆದರು. 1992 ರಲ್ಲಿ ಕೊಂಕಣಿಯನ್ನು ಭಾರತೀಯ ಸಂವಿಧಾನದ 8 ನೇ ವೇಳಾಪಟ್ಟಿಯಲ್ಲಿ ಅಧಿಕೃತ ಭಾಷೆಯಾಗಿ ಸೇರಿಸಲಾಯಿತು. ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷಾ ಮಂಡಲವನ್ನು ಸ್ಥಾಪಿಸುವಲ್ಲಿ ಅವರು ಪ್ರಮುಖ ಪಾತ್ರ ವಹಿಸಿದರು. ಅವರು ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ಸುಮಾರು 100 ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ.  ಆ ಮೂಲಕ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷೆಯ ಸಂರಕ್ಷಣೆ, ಪ್ರಸಾರ, ಪ್ರಚಾರ ಮತ್ತು ಬಲವರ್ಧನೆಗೆ ತಮ್ಮ ಜೀವನವನ್ನು ಮುಡಿಪಾಗಿಟ್ಟಿದ್ದಾರೆ. ಕೊಂಕಣಿಯಲ್ಲಿ ಅವರ ಪ್ರಮುಖ ಕೃತಿಗಳಾದ `ತುಳಸಿ' (ಕಾದಂಬರಿ, 1971), `ಉಜವದ್ದಾಚೆ ಸುರ್' (ದಿ ವಾಯ್ಸಸ್ ಆಫ್ ಲೈಟ್, 1973) ಮತ್ತು 'ಹಿಮಾಲಯಯಂತ್' (ಇನ್ ದಿ ಹಿಮಾಲಯಸ್, 1976) ಅವರ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಪುಸ್ತಕಗಳು.  ಅವರ ಮರಾಠಿ ಪ್ರವಾಸ ಕಥನ 'ಜಪಾನ್ ಜಾಸೊ ದಿಸ್ತಾ' ಕೂಡ ಪ್ರಸಿದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಅವರ ಹೆಚ್ಚಿನ ಬರಹಗಳು ಜೀವನ ಮತ್ತು ಅದರ ಸಮಸ್ಯೆಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಗಂಭೀರವಾದ ಚಿಂತನೆಯಾಗಿದೆ.ಅವರು 20 ವರ್ಷಗಳಿಗೂ ಹೆಚ್ಚು ಕಾಲ 'ಜಾಗ್' ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳನ್ನು ಸಹ ಸಂಪಾದಿಸಿದ್ದಾರೆ.    ಜಾಗ್' ಪತ್ರಿಕೆಯ ಸಂಪಾದಕರಾಗುವ ಮುನ್ನ ಕೇಳೆಕರ್ ಕೊಂಕಣಿ ನಿಯತಕಾಲಿಕೆಗಳಾದ 'ಮಿರ್ಗ್' (ಮಾನ್ಸೂನ್) ಮತ್ತು ಗೋಮಂತ್ ಭಾರತಿ' ಗಳ ಸಂಪಾದಕರಾಗಿದ್ದರು. 

ಅವರು ಚಿಂತನಶೀಲ ಪ್ರಬಂಧಗಳಿಗೆ ಹೆಸರುವಾಸಿಯಾಗಿದ್ದರೂ, ಅವರು ಪ್ರವಾಸ ಕಥನಗಳು, ದಿನಚರಿ ಚಿಂತನೆಗಳು, ಕಾದಂಬರಿ, ಮಕ್ಕಳ ಸಾಹಿತ್ಯ, ನಾಟಕಗಳು ಮತ್ತು ಅನುವಾದಗಳನ್ನು ರಚಿಸಿದರು. ಅವರು ಕೊಂಕಣಿ, ಮರಾಠಿ, ಹಿಂದಿ ಮತ್ತು ಗುಜರಾತಿ ಭಾಷೆಗಳಲ್ಲಿ 32 ಕ್ಕೂ ಹೆಚ್ಚು ಪುಸ್ತಕಗಳನ್ನು ಬರೆದಿದ್ದಾರೆ. 

ಅವರ ಸುದೀರ್ಘ ದ್ಧ ವೃತ್ತಿಜೀವನದಲ್ಲಿ, ರವೀಂದ್ರ ಕೇಳೇಕರ್ ಕೊಂಕಣಿ ಭಾಷೆಯ ಪುನರುಜ್ಜೀವನದಲ್ಲಿ ಪ್ರವರ್ತಕ ಸೇವೆ ಮತ್ತು ಬರಹಗಾರರಾಗಿ ಅವರ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆಯ ಕಾರಣಕ್ಕಾಗಿ ಅವರು ಪದ್ಮಭೂಷಣ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್, ಗೋಮಂತ್ ಶಾರದಾ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಸೇರಿದಂತೆ ಹಲವಾರು ಪ್ರಶಸ್ತಿಗಳು ಮತ್ತು ಗೌರವಗಳನ್ನು ಪಡೆದರು. 1975 ರಲ್ಲಿ ಬರೆದ ಅವರ ಪ್ರವಾಸ ಕಥನವಾದ ಹಿಮಾಲಯನ್ ಪುಸ್ತಕವು ಅವರಿಗೆ ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಪ್ರಶಸ್ತಿಯನ್ನು ತಂದುಕೊಟ್ಟಿತು. ಜ್ಞಾನಪೀಠ ಪ್ರಶಸ್ತಿ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯ ಅಕಾಡೆಮಿ ಫೆಲೋಶಿಪ್ ಗೆದ್ದ ಗೋವಾ ಮತ್ತು ಕೊಂಕಣಿಯ ಏಕೈಕ ಬರಹಗಾರ ಅವರಾಗಿದ್ದರು.

ಶುಕ್ರವಾರ, 27 ಆಗಸ್ಟ್ 2010. ಅವರಿಗೆ 85 ವರ್ಷವಾಗಿದ್ದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಕೇಳೆಕರ್ ಅವರು ಮಾರ್ಗೋವಾದ ಆಸ್ಪತ್ರೆಯಲ್ಲಿಇಹಲೋಕ ತ್ಯಜಿಸಿದರು.