ನಾಗಕುಲ: ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಆಡಳಿತಗಾರರ ಚರಿತ್ರೆ

 ನಾನು ಈ ಹಿಂದೆ ಬರೆದಿದ್ದ ಬಲಿ, ವಾಮನ ಲೇಖನ ಸರಣಿಯಲ್ಲಿ ನಾಗಕುಲದ ಬಗ್ಗೆ ಕೆಲ ಅಂಶಗಳನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದೆ. ಇದೀಗ ನಾಗಕುಲ ಹಾಗೂ ನಾಗಜನಗಳ ಸಮುದಾಯದ ವಿವರವಾದ ವಿಚಾರವನ್ನು, ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳಗಿದ್ದ ಅವರ ಬಗೆಗೆ ಇಲ್ಲಿ ಇಇನ್ನಷ್ಟು ಸವಿವರವಾಗಿ ಬರೆಯುತ್ತಿದ್ದೇನೆ.  ನಾಗಾರಾಧನೆ ಕರಾವಳಿ ಕರ್ನಾಟಕ ಸೇರಿದಂತೆ ದೇಶದ ಉದ್ದಗಲಕ್ಕೂ ಹಬ್ಬಿರುವ ವಿಶೇಷ ಆರಾಧನಾ ಪದ್ದತಿ. ಆದರೆ ಇದರ ಮೂಲವೆಲ್ಲಿದೆ ಎನ್ನುವುದು ಇನ್ನೂ ಅಸ್ಪಷ್ಟತೆಯಿಂದ ಕೂಡಿದೆ. ದೇಶಾದ್ಯಂತ ಹಾವುಗಳು, ಹಾವಿನ ಹುತ್ತ, ಕಲ್ಲುಗಳು(ನಾಗನ ಶಿಲೆ) ಇರುವುದರಿಂದ  ಜನರು ಆ ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿರುವುದರಿಂದ, ಅವು ಮಾನವ ವಸಾಹತೀಕರಣದ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತದಿಂದಲೇ ಸಂಪರ್ಕಕ್ಕೆ ಬಂದಿರಬೇಕು. ಸಾವಿಗೆ ಕಾರಣವಾಗುವ ಹಾವಿನ ಕಡಿತವನ್ನು ನೈಸರ್ಗಿಕ ವಿಪತ್ತು ಎಂದು ಭಾವಿಸಿ  ಭಯವನ್ನು ಹೊಂದಿದ ಮಾನವ ನಾಗನಿಗೆ ಪೂಜೆ ಮಾಡುವ ಪದ್ದತಿ ಪ್ರಾರಂಭಿಸಿದ್ದಾನೆ.  ಆದರೆ ಬಾರತದ ವಿವಿಧ ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಮೂಲಗಳಲ್ಲಿ ಮತ್ತು ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿರುವ ನಾಗಕುಲದ ಬಗೆಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಗಳನ್ನು ಹುಡುಕುವ ಪ್ರಯತ್ನ ಈ ಲೇಖನವಾಗಿದೆ.

ನಾನಿಲ್ಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ಧಾರ್ಮಿಕ ಮತ್ತು ಸಾಹಿತ್ಯಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗಗಳ  ಉಲ್ಲೇಖದ ಬಗ್ಗೆ ಸಂಕ್ಷಿಪ್ತ ವಿಮರ್ಶೆ ಮಾಡುವುದಕ್ಕೆ ಇಚ್ಚಿಸುತ್ತೇನೆ. ಸಾಹಿತ್ಯದ ವಿಮರ್ಶೆಯನ್ನು ತೆಗೆದುಕೊಳ್ಳುವುದರ ಜೊತೆಗೆ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಉತ್ಖನನದಿಂದ ಮತ್ತು ಇತರ ಪುರಾತತ್ತ್ವ ಶಾಸ್ತ್ರದ ಸಂದರ್ಭಗಳಿಂದ ದೊರೆತ ನಾಗ ಶಿಲ್ಪಗಳ ಮಾದರಿಯ ಹಿನ್ನೆಲೆಯಲ್ಲಿ ಸಹ ಭಾರತ್ದ ಇತಿಹಾಸದಲ್ಲಿ ನಾಗಗಳ ಪ್ರಾಮುಖ್ಯತೆ ಹೇಳುವುದು ನನ್ನ ಉದ್ದೇಶವಾಗಿದೆ,

ಆರಂಭದಲ್ಲಿ ನಾವು ಗಮನಿಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ವಿಷಯವೆಂದರೆ, ನಾಗ (ಸರ್ಪ) ಪೂಜೆ ಕೇವಲ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಾತ್ರ ಕಂಡುಬರುವ ಒಂದು ಪೂಜಾ ವಿಧಾನವಲ್ಲ!!ಪ್ರಾಚೀನ ಭೂಪ್ರದೇಶಗಳಾದ ಈಜಿಪ್ಟ್, ಬ್ಯಾಬಿಲೋನಿಯಾ, ಆಸ್ಟ್ರಿಯಾ,  ಪರ್ಷಿಯಾದಲ್ಲಿಯೂ ನಾಗಪೂಜೆ ಇದೆ. ಸಿಂಧೂ ಸರಸ್ವತಿ ನಾಗರೀಕತೆ ಅಥವಾ ಹರಪ್ಪ ನಾಗರಿಕತೆಯ ವಿಷಯಕ್ಕೆ ಬಂದಾಗ, ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ನಾಗರಿಕತೆಯಲ್ಲೂ ನಾಗಪೂಜೆ ಜನಪ್ರಿಯವಾಗಿತ್ತು ಎಂಬುದನ್ನು ಬೆಂಬಲಿಸಲು ನಮ್ಮಲ್ಲಿ ಪುರಾತತ್ವ ಸಾಕ್ಷಿಗಳಿದೆ.  ಈಜಿಪ್ಟಿನ , ಆರಂಭಿಕ ರಾಜವಂಶಗಳು ಹಾಗೂ ನಂತರದ ಮಧ್ಯಕಾಲೀನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯದ ರಾಜರು ನಾಗನ ಅನುಯಾಯಿಗಳಾಗಿದ್ದಎಉ.  ಈ ಎರಡೂ ರಾಜವಂಶಗಳ ಫೇರೋಗಳ ಶಿರಸ್ತ್ರಾಣದಲ್ಲಿ ಸರ್ಪದ ಚಿತ್ರ ಕಾಣಬಹುದಾಗಿದೆ. . ಈಜಿಪ್ಟ್ ಗ್ರೀಕರ ಆಕ್ರಮಣಕ್ಕೆ ತುತ್ತಾದಾಗಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟಿನಲ್ಲಿ ನಾಗಪೂಜೆ ಸಂಪೂರ್ಣ ಹಿನ್ನೆಡೆ ಕಂಡಿತು.

ಕೇರಳದ ನಾಯರ್‌ಗಳು “ನಾಗನ ಆರಾಧಕರು"!

ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆ ನಾಗರೀಕತೆಯು ಪ್ರಾಚೀನ ಸುಮೇರಿಯನ್ನರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟಿನ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಸಮಕಾಲೀನವಾಗಬಹುದೆಂದು ಅನೇಕ ಸಂಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಒಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ. ಮಾನವ ನಾಗರಿಕತೆಯ ಈ ಮೂರು ತೊಟ್ಟಿಲುಗಳಲ್ಲಿ ಕಂಡುಬರುವ ವಿವಿಧ ಮುದ್ರೆಗಳಿಂದ, ಈ ಭೂಮಿಯಲ್ಲಿ ವ್ಯಾಪಾರ ಖಂಡಿತವಾಗಿಯೂ ನಡೆಯುತ್ತಿತ್ತೆಂದು ಕಂಡುಕೊಳ್ಲಲಾಗಿದೆ.ಸಿಂಧೂ ಕಣಿವೆಯಿಂದ ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್ ವರೆಗೆ ವ್ಯಾಪಿಸಿರುವ ಪ್ರದೇಶದ ಸಂಪೂರ್ಣ ಭೌಗೋಳಿಕ ಪರಿಸದಲ್ಲಿ ಒಬ್ಬರಿಂದೊಬ್ಬರು  ವ್ಯಾಪಾರ, ಸಾಂಸ್ಕೃತಿಕ ಮತ್ತು ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಿದ್ಧಾಂತಗಳ  ವಿನಿಮಯಕ್ಕೆ ಸಾಕ್ಷಿಯಾಗಿದ್ದದ್ದನ್ನು ನೋಡುತ್ತೇವೆ. ಈ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ದಕ್ಷಿಣ ಭಾರತದ ರಾಜ್ಯವಾದ ಕೇರಳದಲ್ಲಿ ಈಜಿಪ್ಟ್ ದೇವತೆ "ಐಸಿಸ್" ಗೆ ಮೀಸಲಾಗಿರುವ ದೇವಾಲಯವಿದೆ ಎಂಬುದನ್ನು ನಾವು ನೆನಪಿನಲ್ಲಿಡಬೇಕು. ಕುತೂಹಲಕಾರಿಯಾಗಿ, ಕೇರಳ ರಾಜ್ಯವನ್ನು ಹಲವಾರು ನೂರು ವರ್ಷಗಳಿಂದ ಆಳಿದ ಕೇರಳದ ನಾಯರ್‌ಗಳು “ನಾಗನ ಆರಾಧಕರು"!!

ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದ ಅಹಿಖೇತ್ರ ನಾಗ ಜನಾಂಗದ ನೆಲೆ!

ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯ “ಮಹಾಭಾರತ” ಆ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ, ಇಂದಿನ ಉತ್ತರಪ್ರದೇಶದ ಅಹಿಖೇತ್ರ(ಅಹಿಛತ್ರ) ನಾಗ ಜನಾಂಗದ ಕೇಂದ್ರವಾಗಿತ್ತು ಎಂದು  ನಮಗೆ ಸ್ಪಷ್ಟವಾದ  ಉಕ್ಕೇಖ ಸಿಕ್ಕುತ್ತದೆ. “ಅಹಿ” ಎಂದರೆ ಸರ್ಪ ಅಥವಾ ಹಾವು ಮತ್ತು “ಖೇತ್ರ(ಕ್ಷೇತ್ರ)" ಎಂದರೆ  ಪ್ರದೇಶ ಅಥವಾ ಭೂಮಿ. ಆದರೆ ಅನೇಕರು ಮಹಾಭಾರತದ ಪಠ್ಯಗಳನ್ನು ಅಕ್ಷರಶಃ ಅರ್ಥದಲ್ಲಿ ಓದುತ್ತಾರೆ. ಈ ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳು, “ನಾಗ"ಗಳನ್ನು  ಅರೆ ದೈವಿಕ ಅಥವಾ ಅರ್ಧ ಹಾವು, ಅರ್ಧ ಮಾನವ ರೂಪ ಎಂದು ನಮೂದಿಸಿರುವುದರಿಂದ ನಾಗಾಗಳು ಭಾರತದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳಾಗಿದ್ದರು ಎಂಬತ್ತ ನಾವು ಗಮನ ಹರಿಸಬಹುದಾಗಿದೆ.

“ನಾಗರು” ಸರ್ಪ ಆರಾಧಕರಾಗಿದ್ದ ಸಮುದಾಯ. . ಐತಿಹಾಸಿಕವಾಗಿ, ಇಂದು ಹೆಚ್ಚಿನ ಸಂಶೋಧಕರು ಮತ್ತು ವಿದ್ವಾಂಸರು ಇದನ್ನು ಒಪ್ಪಿದ್ದಾರೆ. , ಸಿಂಧೂ-ಸರಸ್ವತಿ ನಾಗರಿಕತೆಯ ನಿವಾಸಿಗಳು ಭಾರತದ ದ್ರಾವಿಡ ಜನರು. ಭಾರತದ ದ್ರಾವಿಡ ಜನರು ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ಈಜಿಪ್ಟ್ ಭೂಮಿ ನಡುವೆ ನಾವು ಕಂಡುಕೊಳ್ಳುವ ಮತ್ತೊಂದು ಪ್ರಮುಖ ಸಂಪರ್ಕವೆಂದರೆ, ದ್ರಾವಿಡ ದೇವಾಲಯಗಳಲ್ಲಿ, ಭಾರತೀಯ ಸಿಂಹನಾರಿ(ಸ್ಪಿಂಕ್ಸ್)  “ಪುರುಷ-ಮೃಗ” ದೇವಾಲಯದ ಗೋಡೆಗಳ ಮೇಲೆ ಅಥವಾ ಇತರ ಸಂದರ್ಭಗಳಲ್ಲಿ ಶಿಲ್ಪವಾಗಿ  ಬಂದಿದೆ.  ಅಲ್ಲದೆ ಅಚುಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಪದ್ದತಿಯೂ ಇದೆ. ದೆ. ಈ ಪ್ರಮುಖ ಲಿಂಕ್ ಅನ್ನು ಕೇವಲ ಕಾಕತಾಳಿಯ ಎನ್ನಲಾಗುವುದಿಲ್ಲ.  ಏಕೆಂದರೆ, ಭಾರತೀಯರು ಸಿಂಹನಾರಿಗಳನ್ನು ಏಕೆ ಪ್ರಾರ್ಥಿಸಬೇಕು ಎನ್ನುವುದನ್ನು ವಿವರಿಸಲು ಪ್ರಾಚೀನ ಗ್ರಂಥಗಳಿವೆ. ಅದು ಶಿಲ್ಪವಾಗಿದ್ದರೆ,  ಕೇವಲ ಕಲ್ಪನೆಯಾಗಿದ್ದರೆ, ಅದಕ್ಕಾಗಿ ವಿಸ್ತಾರವಾದ ಪಠ್ಯಗಳು ಸಿಗುತ್ತಿರಲಿಲ್ಲ.

ಈಗ, ಧರ್ಮದ ಅತ್ಯಂತ ಗಮನಾರ್ಹ ಮತ್ತು ಪ್ರಾಚೀನ ರೂಪಗಳಲ್ಲಿ ಒಂದಾದ ಹಾವುಗಳ ಆರಾಧನೆಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಭಾರತದ ಹಿಂದಿನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಸಂಸ್ಥೆಗಳಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ರೀತಿಯಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು. ಹಲವಾರು ಆಚರಣೆಗಳು ಮತ್ತು ಸ್ಥಳೀಯ ಪದ್ಧತಿಗಳು ಈ ಪ್ರಾಣಿಯೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿರುವುದರಿಂದ ಹಾವುಗಳು ಜನರ ಕಲ್ಪನೆಯ ಮೇಲೆ ಬಲವಾದ ಹಿಡಿತವನ್ನು ಸಾಧಿಸಿದೆ. ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳ ಪೂಜಾ ಪದ್ದತಿ ಅತಿಹೆಚ್ಚು ಪ್ರಾಚೀನವಾದುದಾಗಿದ್ದು  ಸಾಮಾಜಿಕ-ಧಾರ್ಮಿಕ ಅಂಶಗಳಲ್ಲಿ ಸಾಕಷ್ಟು ಕಥೆಗಳಿಗೆ ಹಾವುಗಳೇ ಮೂಲಾಧಾರವಾಗಿದೆ. ಧಾರ್ಮಿಕ ವಿಚಾರಗಳ ಬೆಳವಣಿಗೆಯ ಆರಂಭಿಕ ಹಂತಗಳಲ್ಲಿ, ಪ್ರಾಣಿ ಪ್ರಪಂಚವು ಮಾನವರಿಗಿಂತ  ಶ್ರೇಷ್ಠವಾದುದು ಎಂದು ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಸ್ವಾಭಾವಿಕವಾಗಿ, ಎಲ್ಲಾ ಪ್ರಾಣಿಗಳಿಗಿಂತಲೂ ಹೆಚ್ಚು  ಸಂಖ್ಯೆಯಲ್ಲಿದ್ದ ಹಾವುಗಳು ಹೆಚ್ಚುಹೆಚ್ಚಾಗಿ ದೈವತ್ವದ ವಿಚಾರಗಳನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲು ಸಂಕೇತವಾಯಿತು.

ವಿಭಿನ್ನ ಧಾರ್ಮಿಕ ಪಠ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗನ ಉಲ್ಲೇಖ

ನಾಗಾರಾಧನೆ  ಘಟನೆಗಳನ್ನು ವಿವಿಧ ಪ್ರಾಚೀನ ಸಾಹಿತ್ಯಗಳಲ್ಲಿ ವಿಶೇಷವಾಗಿ ವೇದಗಳು, ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು, ಸೂತ್ರಗಳು, ಪುರಾಣ ಇತರ ಗ್ರಂಥಗಳಲ್ಲಿ ಕಾಣಬಹುದು.

ವೇದಗಳು: ವೈದಿಕ ಗ್ರಂಥಗಳು ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಹೆಚ್ಚಾಗಿ ಬಳಸುವ ಪದವನ್ನು ‘ಅಹಿ’ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ‘ಅಹಿ’ ಎಂಬ ಪದವು ಹಾವಿನ ಭಯವನ್ನು ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸುತ್ತದೆ. ಅದೇ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಅದು ತನ್ನ ಅಸಾಮಾನ್ಯ ರೂಪಕ್ಕಾಗಿಯೂ ಮಾರ್ಪಡುತ್ತದೆ. ಋಗ್ವೇದದಲ್ಲಿ ನಾಗಾರಾಧನೆಯ  ಆರಂಭಿಕ ಮತ್ತು ಅಭಿವೃದ್ಧಿ ಹಂತಗಳ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಯಜುರ್ವೇದ ಜನರು ನಾಗನ ನಿಯಮಿತ ಪೂಜೆ ನೆರವೇರಿಸುತ್ತಿದ್ದರು. ಈ ಅವಧಿಯಲ್ಲಿ ನಾಗ ಎಂಬ ಹೆಸರಿನಲ್ಲಿ ವಿವಿಧ ವಸ್ತುಗಳ ಸಮರ್ಪಣೆ ಮಾಡುವ ಪದ್ದತಿ ಜಾರಿಗೆ ಬಂದಿತು. ಅಥರ್ವ ವೇದವು ನಾಗಗಳ ವಿರುದ್ಧ ಹಲವಾರು ಮೋಡಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಾರ್ಥನೆಗಳ ಹೊಂದಿದೆ. ಮತ್ತು ಮಾರ್ಗಶಿರ ಹುಣ್ಣಿಮೆಯಂದು ನಡೆಸಬೇಕಾದ ಒಂದು ವಿಧಿವಿಧಾನವನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸುತ್ತದೆ. ಅಥರ್ವವೇದವು ನಾಗರು ವೈದಿಕ ಮತ್ತು ವೈದಿಕ ನಂತರದ ದೈವತ್ವಗಳೊಂದಿಗೆ ಮನೆಗಳ, ವಾಸಸ್ಥಳದ ರಕ್ಷಕ ಎಂದು ತೋರಿಸುತ್ತದೆ. ಹಾವುಗಳನ್ನು ದೈವಿಕ ಜೀವಿಗಳೆಂದು ಗುರುತಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿನಾಶದ ಬಯಕೆಯನ್ನು ಸಹ ವ್ಯಕ್ತಪಡಿಸಲಾಗಿದೆ ಹಾವಿನ ಆರಾಧನೆಯು ಬಹುತೇಕ ಭಯದೊಂದಿಗೆ ಪ್ರಾರಂಭವಾಗಿದೆ ಎಂದೂ ಇದು ಸಾಬೀತುಗೊಳಿಸುತ್ತದೆ.

ಸೂತ್ರಗಳು: ಸೂತ್ರಗಳಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಯಾವಾಗ ಮತ್ತು ಹೇಗೆ  ನೈವೇದ್ಯ ಅರ್ಪಣೆ ಮಾಡಬೇಕೆಂದು  ಸೂಚನೆ ಇರುತ್ತದೆ. ಗೃಹ್ಯ- ಸೂತ್ರಗಳುವಾರ್ಷಿಕ ಆಚರಣೆಯ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ, ‘ಸರ್ಪಬಲಿ’. ಈ ಆಚರಣೆಯನ್ನು ಎರಡು ಉದ್ದೇಶಗಳಿಗಾಗಿ ನಡೆಸಲಾಗುತ್ತದೆ. ಮೊದಲನೆಯದು ಹಾವನ್ನು ಗೌರವಿಸುವುದಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದದ್ದು ಮತ್ತು ಮುಂದಿನದು ಯಾವುದೇ ರೀತಿಯ ದುಷ್ಕೃತ್ಯಗಳನ್ನು ದೂರಮಾಡಲು ಸಂಬಂಧಿಸಿದೆ. ಯಾವುದೇ ಸಮರ್ಪಣೆ ಅಥವಾ ತ್ಯಾಗ ಮಾಡುವುದು  ನಾಗವನ್ನು ಸಂತೈಸುವ ಮಾರ್ಗವಾಗಿದೆ ಎಂದು ‘ಅಶ್ವಲಾಯನ ಸೂತ್ರ’ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ‘ಪರಸ್ಕರ ಗೃಹ ಸೂತ್ರ’ ಕೂಡ ನಾಗರಿಗೆ  ಸಮರ್ಪಣೆ ವಿಧಿಗಳ ವಿವರಗಳನ್ನು ನೀಡುತ್ತದೆ.

ಸಂಹಿತೆಗಳು: ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಗೌರವ ಸಲ್ಲಿಸುವ  ಸಂಹಿತೆಗಳಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. ಹಾವುಗಳು ಭೂಮಿ ಮತ್ತು ನೀರಿನ ಮೇಲೆ ಬದುಕಬಲ್ಲವು ಎಂದು ಅದು ನಮಗೆ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ಮೇಲೆ ಹೇಳಿದಂತೆ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಪಠ್ಯಗಳ ಆರಂಭಿಕ ಗುಂಪಿನಲ್ಲಿ ನಿರ್ದಿಷ್ಟ ಹೆಸರುಗಳಿಂದ ಕರೆಯಲಾಗುತ್ತದೆ. ವಿಲಕ್ಷಣ ಗುಣಲಕ್ಷಣವು ಹಾವುಗಳ ಆರಾಧನೆಗೆ ಕಾರಣವಾಗುತ್ತದೆ. ಅರೆ ದೈವಿಕ ಜೀವಿಗಳಾಗಿ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವುದು ನೀರಿನ ಬುಗ್ಗೆ,  ನದಿಗಳ ದೇವತೆಗಳಾಗಿ  ಹಾವುಗಳು ಇದೆ.  ಈ ಬೆಳವಣಿಗೆಯು ಒಂದು ದೊಡ್ಡ ರಾಕ್ಷಸ ಮತ್ತು ದೈವಿಕ ಡ್ರ್ಯಾಗನ್‌ನ ಜನಪ್ರಿಯ ಪುರಾಣದ  ಮೂಲವಾಗಿರುತ್ತದೆ/

ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳು, ಪುರಾಣಗಳು: ಪ್ರಸಿದ್ಧ ಭಾರತೀಯ ಮಹಾಕಾವ್ಯಗಳಾದ ಮಹಾಭಾರತ ಮತ್ತು ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಪುರಾಣಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗರ ದೈವಿಕ ಮೂಲದ ಬಗ್ಗೆ ವಂಶಾವಳಿಯ ಕಥೆಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಾಗಗಳ  ಕಥೆಗಳ ನಿರೂಪಣೆಗಳನ್ನೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅಂತಹ ಪ್ರಸಿದ್ಧ ನಾಗಾಗಳ ಹೆಸರುಗಳು ಬದಲಾಗುತ್ತವೆ ಮತ್ತು ನಾಗರಾಜರೊಂದಿಗೆ ಮಾತ್ರವಲ್ಲದೆ ನಾಗಾ ದೇವತೆಗಳನ್ನೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವರನ್ನು ಭೂಗತ ಸಂಪತ್ತು, ಆರೋಗ್ಯ ಮತ್ತು ಸಂತತಿಯ ರಕ್ಷಕರು ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು. ಇದು ಭೌತಿಕ ವೈಶಿಷ್ಟ್ಯ ಮತ್ತು ನಾಗನ ಉಲ್ಲಂಘನೆಯ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಹೇಳುತ್ತದೆ. ರಾಮಾಯಣ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗರ ಪಾವಿತ್ರ್ಯತೆ ಮತ್ತು ಭಯಾನಕ ಸ್ವಭಾವದ ಬಗ್ಗೆ ಅನೇಕ ಕಥೆಗಳಿವೆ. ಮಹಾಭಾರತದ ಮಹಾಕಾವ್ಯದ ಪ್ರಾರಂಭವಾದ ಆದಿಪರ್ವದಲ್ಲಿ ನಾಗನಿಗೆ  ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾಣ ಮತ್ತು ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಮೃದ್ಧವಾಗಿದೆ. ಇದು ನಾಗನ ಜನನಕ್ಕೆ ಸಂಬಂಧಿಸಿದ ಪುರಾಣದ ಬಗ್ಗೆಯೂ ಚರ್ಚಿಸುತ್ತದೆ. ಇದು ಗರುಡ ಮತ್ತು ನಾಗನ ನಡುವಿನ ದ್ವೇಷದ ಕಥೆಯನ್ನು ಸಹ ವಿವರಿಸುತ್ತದೆ. ನಾಗ ಪದ್ಮನಾಭನ  ಕಥೆ ಮತ್ತು ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಕಾಳಿಂಗನ ನಡುವಿನ ಹೋರಾಟವು ಹಾವಿನ ಪಾತ್ರಗಳನ್ನು ಮತ್ತು ಅವುಗಳ ವಿನಾಶಕಾರಿ ಮತ್ತು ಪರೋಪಕಾರಿ ಸ್ವಭಾವವನ್ನು ಸ್ಪಷ್ಟವಾಗಿ ತೋರಿಸುತ್ತದೆ.  ತಕ್ಷಕನಿಂದ ರಾಜ ಪರೀಕ್ಷಿತನ ಹತ್ಯೆ  ನಾಗ ಮತ್ತು ಪಾಂಡವ ಇತ್ಯಾದಿಗಳ ನಡುವಿನ ಹಗೆತನವನ್ನೂ ಮಹಾಕಾವ್ಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ

ಇದಲ್ಲದೆ ವೈಷ್ಣವ ಪುರಾಣ ಅಥವಾ ವಿಷ್ಣು ಪುರಾಣ. ವಾಯುಪುರಾಣ, ಬುದ್ದನ ಜಾತಕ ಕಥೆಗಳಲ್ಲಿ ಸಹ ನಾಗನ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.  ಕೆಲವು ವಿದೇಶಿ ಬರಹಗಾರರು ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಗಪೂಜೆಯ ವಿಷಯವನ್ನೂ ವಿವರಿಸಿದ್ದಾರೆ.. ಅಲೆಕ್ಸಾಂಡರ್ ಆಕ್ರಮಣದ ಸಮಯದಲ್ಲಿ ಹಾವುಗಳಿಗೆ ಆದ್ಯತೆ ಸಿಗುತ್ತುದ್ದ ಬಗ್ಗೆ  ಬಹುಶಃ ದೇವರಂತೆ ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗುತ್ತಿದ್ದ ಬಗ್ಗೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ. . ಕ್ರಿಶ್ಚಿಯನ್ ಯುಗದ ಹಿಂದಿನ ಶತಮಾನಗಳಲ್ಲಿ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಗಾರಾಧನೆಯ ಅಸ್ತಿತ್ವದ ಪುರಾವೆಗಳನ್ನು ಒದಗಿಸಲು ಇಂತಹ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು ಸಹಾಯ ಮಾಡುತ್ತವೆ.

 ...ಮುಂದುವರಿಯುವುದು