ನಾಗಕುಲದ ಪ್ರಾಚೀನತೆ ಸಾಕ್ಷಿ ಹೇಳುವ ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿನ ನಾಗರ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು!!

 ಗಣಪತಿನಾಗನ ಬಗೆಗೆ ಎಷ್ಟು ಜನರಿಗೆ ಅರಿವಿದೆ? ಸಿಂಧೂ ಸಂಸ್ಕೃತಿ, ವೇದಕಾಲೀನ ನಾಗರಿಕತೆಗೆ ಪೂರ್ವದಲ್ಲಿ ಭಾರತವನ್ನಾಳಿದ ನಾಗಕುಲ ರಾಜವಂಶಗಳ ಅಬಗೆಗೆ ನಿಮಗೆಷ್ಟು ಗೊತ್ತು? ಗುಪ್ತ ರಾಜವಂಶದ ಅತ್ಯುನ್ನತ ಹಾಗೂ ಶ್ರೇಷ್ಠ ಆಡಲಿತಗಾರ ಸಮುದ್ರಗುಪ್ತ ಉತ್ತರ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ತನ್ನ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ವಿಸ್ತರಣೆ ಹೇಗೆ ಮಾಡಿದ್ದನೆಂದು ತಿಳಿದಿದ್ದೀರಾ? ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಬರುವ ಗಟ್ಟಿಮುಟ್ಟಾದ ಯೋಧ ಜನಾಂಗದವರಾದ ನಾಗಗಳ ಉಲ್ಲೇಖದ ಬಗ್ಗೆ ನಿಮಗೆ ಗೊತ್ತೆ? ಹೀಗೆ ಭಾರತದ ಮೂಲನಿವಾಸಿಗಳಾದ ನಾಗಾಗಳನಾಗಕುಲದ ಶ್ರೇಷ್ಠತೆ ಹಾಗೂ ಸಮೃದ್ದ ಆಡಳಿತದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ನಿಮ್ಮ ಮುಂದಿಡುವ ಚಿಕ್ಕ ಪ್ರಯತ್ನ ಇಲ್ಲಿ ಮಾಡಿದ್ದೇನೆ.

ಜನಮೇಜಯ ನಡೆಸಿದ ಸರ್ಪಯಾಗ

ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ನಾಗ ಸಾಮ್ರಾಜ್ಯ ಹಾಗೂ ನಾಗ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಬಗೆಗೆ ವಿವರಗಳಿದ್ದು ನಾಗಗಳನ್ನು ಆ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಜನರನ್ನು ಕಿನ್ನರ ಕುಲದ ಜನರಂತೆ ಅಲೌಕಿಕ ಜನಾಂಗ ಎಂದು ಪರಿಗಣಿಸಲಾಗಿತ್ತು, ಸಂಸ್ಕೃತ ಭಾಷೆಯಲ್ಲಿ ನಾಗ ಎಂಬ ಪದದ ಅರ್ಥ ಹಾವು ಅಥವಾ ಸರ್ಪ ಎಂದಿದ್ದು ನಾಗಗಳು ಅಥವಾ ನಾಗ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ಜನರು ಸರ್ಪಗಳನ್ನು ಪೂಜಿಸುವ ಸಮುದಾಯದವರಾಗಿದ್ದರು, ಹಾಗಾಗಿ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತೀಯ ಸಾಹಿತ್ಯದಲ್ಲಿ ನಾಗಗಳನ್ನು ಸರ್ಪಗಳೆಂದೇ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ!! ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಮಹಾಭಾರತದ ಆದಿಪರ್ವದಲ್ಲಿಯೇ ನಾಗಗಳ ಉಲ್ಲೇಖ ದೊರಕುತ್ತದೆ. ಪೌಶ್ಯ, ಪೌಲೋಮ ಹಾಗೂ ಅಸ್ತಿಕಾ ಎಂಬ ಮೂರು ಉಪವಿಭಾಗಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗಗಳ ನಾಗ ಬುಡಕಟ್ಟಿನ ವಿವರಣೆ ಇದೆ.

ವಾಯುವ್ಯ ಭಾರತದ ತಕ್ಷಶಿಲಾದಲ್ಲಿದ್ದ ನಾಗ ಸಮುದಾಯದ ಬಹುತೇಕ ಜನರನ್ನು ಪಾಂಡವ ಅನುಜ ಅರ್ಜುನನ ವಂಶಜನಾದ ಜನಮೇಜಯ ಬಹುತೇಕ ನಿರ್ನಾಮ ಮಾಡಿದ್ದನು!! ಈ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನು ಅಸ್ತಿಕಾ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣರು ನಿಲ್ಲಿಸಿದರು, ಆ ಬ್ರಾಹ್ಮಣನ ತಾಯಿ ನಾಗಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವರಾಗಿದ್ದಳು!!!

ಮತ್ತು ಜನಮೇಜಯನಿಂದ ಹತ್ಯೆಗೊಳಗಾದ, ನಿರ್ನಾಮವಾದ ಪ್ರಧಾನ ನಾಗರ ಹೆಸರುಗಳು  ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿದ್ದು ಅವರು  ವಿವಿಧ ನಾಗ ಜನಾಂಗಗಳಿಗೆ ಸೇರಿದವರು ಎಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ:

ಮಧ್ಯಪ್ರದೇಶದ ಮಾಂಡ್ಸೌರ್ ಜಿಲ್ಲೆಯ ತಕ್ಷಕೇಶ್ವರ ದೇವಸ್ಥಾನದಲ್ಲಿರುವ ತಕ್ಷಕನ ಪ್ರತಿಮೆ 

ತಕ್ಷಕನ ಕುಲ: ತಕ್ಷಶಿಲಾ ಪ್ರದೇಶದ ನಾಗಕುಲದ ಅಧಿಪತಿ ತಕ್ಷಕ! ಈತನ ಕುಲದಲ್ಲಿ ಬರುವ ನಾಗ ಸಮುದಾಯಗಳು ಹೀಗಿದೆ- ಪುಚ್ಚಂಡ್ರಕ, ಮಂಡಲಕ, ಪಿಂಡಶೇಖರಿ, ರೇವನಕ, ಉಚ್ಚೋಚಿಕ, ಕಾರವ, ಭಂಗ, ವಿಲ್ವತೇಜ, ವಿರೋಹಣ, ಸಿಲಿ, ಸಲಕಾರ, ಮುಕ, ಸುಕ್ಕುಮಾರ, ಪ್ರವೇಪಣ, ಮುದ್ಗರ, ಸಿಸುರೋಮಣ, ಸುರೋಮಣ, ಮಹಾಹನು(ತಕ್ಷಕನ ಮಗ ಅಶ್ವಸೇನನನ್ನು ಐರಾವತದ ಕುಲಕ್ಕೆ ಸೇರಿದವನೆನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಇದರರ್ಥ ತಕ್ಷಕ ಕುಲವು ಐರಾವತ ಕುಲದ ಒಂದು ಶಾಖೆಯಾಗಿದೆ!! (8,90)

ಕೌರವ್ಯ ಕುಲ: ಆರ್ಯಕ, ಕುಂಡಲ, ವೇಣಿ. ವೇಣಿಸ್ಕಂದ, ಕುಮಾರಕ, ವಾಹುಕ, ಸಿಂಗವೇರ, ಧೂರ್ತಕ, ಪ್ರಥಾರ ಮತ್ತು ಅಸ್ಥಕ (ಕೌರವ್ಯ ಕುಲವನ್ನೂ ಸಹ ಐರಾವತದ ಒಂದು ಶಾಖೆ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ(1,216))

ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಕುಲ:  ಶಂಕುಕರ್ಣ, ಪಿಥಾರಕ, ಕುಥಾರಕ, ಸುಖನಾ, ಶೇಚಕ, ಪುಮಂಗದಾ, ಪೂರ್ಣಮುಖ, ಪ್ರಹಸ, ಶಕುನಿ, ದರಿ, ಅಮಹತ, ಕುಮಥಕ, ಸುಶೇಣ, ವ್ಯಾಯ, ಭೈರವ, ಮುಂಡವೇದಾಂಗ, ಸಿಶಂಗ, ಉದ್ರಪಾರಕ, ರಿಶಭ, ವೇಗವತ್, ಪಿಂಡರಕ, ರಕ್ತನಾಗ, ಸರ್ವಸಾರಂಗ ಸಮೃದ್ಧ, ಪಾತ ಹಾಗೂ ವಾಸಕ, ವರಹಕ, ವಿರನಕ, ಸುಚಿತ್ರ, ಚಿತ್ರವೇಗಿಕಾ, ಪರಾಶರ, ತರುಣಕ, ಮನಿಸ್ಕಂಧ ಮತ್ತು ಅರುಣಿ(ದೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಐರಾವತನ ಕಿರಿಯ ಸೋದರ (1,3).)

ನಾಗರು, ಪನ್ನಗಗಳು ಮತ್ತು ಉರಗಗಳು

ನಾಗರನ್ನು ಸುರಸ ಹಾಗೂ ಪನ್ನಗಗಳೆಂದು ಮತ್ತೊಂದು ನಾಗ ಸಮುದಾಯವನ್ನು  ಕದ್ರು ವಿಗೆ ಜನ್ಮಿಸಿದವರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪನ್ನಗಗಳುಮತ್ತು ನಾಗರನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿತ ನಾಗ ಜನಾಂಗಗಳೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ (3,85). (3-172,180,289) (7-142) (9,45) (12,47) (13,98) ಖಾಂಡವಪ್ರಸ್ಥದಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನಿಂದ ನಾಶವಾದ ನಾಗರನ್ನು ಪನ್ನಗಗಳು  (5,124) ಎಂದು ವರ್ಣಿಸಲು ಪನ್ನಗಗಳ ಉಲ್ಲೇಖ ಕೊಡಲಾಗಿದೆ. ಪನ್ನಗಗಳು ಮತ್ತು ಉರಗಗಳು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿತ ಜನಾಂಗಗಳೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ (6,65). (1-1,172) (3-167,179,187,223) (ಇತರ ಅನೇಕ ಉಲ್ಲೇಖಗಳಲ್ಲಿ  ನಾಗಾಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಉರಗಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.) ಉರಗರು ಹಗೂ ನಾಗರನ್ನು ಪ್ರತ್ಯೇಕ ಆದರೆ ಸಂಬಂಧಿತ ನಾಗ ಜನಾಂಗಗಳಾಗಿ (3,158) -ಯಕ್ಷ ವಿಭಾಗ ಅಥವಾ ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉರಗರು ಯಕ್ಷರು, ರಾಕ್ಷಸರು, ಗಂಧರ್ವರುಗಳು, ಪಿಶಾಚರು ಆರ್ಯರ ರಾಜರ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು ಅರಿತಿದ್ದರು!!

ಖಾಂಡವವನ ದಹನ

ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ  ಪ್ರಧಾನ ನಾಗ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಹೆಸರುಗಳು

ಮಹಾಭಾರತ  (1,35) (ನಾಗರ ಜನನ) ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಧಾನ ನಾಗ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಹೆಸರನ್ನು ಹೀಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ: -  ಶೇಷ (ನಾಗ ಅನಂತ) ಅಗ್ರಗಣ್ಯ,, ವಾಸುಕಿ, ಐರಾವತ, , ತಕ್ಷಕ, ಕಾರ್ಕೋಟಕ (ನಳನಿಶಾಧದ ರಾಜ), ಧನಂಜಯ ಕಾಲಕೇಯ,  (ಇದನ್ನು ಅಸುರ ಕುಲ ಎಂದೂ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ),

ಸರ್ಪ ಮಣಿ, ಪುರಾಣ, ಪಿಂಜಾರಕ, ಮತ್ತು ಎಳಾಪತ್ರ, ವಾಮನ, ನೀಲ, ಅನಿಲ, ಕಲ್ಮಶಾ, ಸವಲಾ, ಆರ್ಯಕಾ, ಉಗ್ರ, ಕಳಸಪೋಟಿಕಾ, ಸುರಮುಖ, ದಾದಿಮುಖ, ವಿಮಲಾಪಿಂಡಕ, ಆಪ್ತ, ಕರೋಟಕಾ, ಸಾಂಖ್ಯಾ, ವಾಲಿಶಿಖಾ, ನಿಸ್ತಾನಕ, ಹೇಮಗುಹಾ, ನಹುಷಾ (ನಹುಷಾ ಅವರನ್ನು ಚಂದ್ರನ ರಾಜವಂಶದ ರಾಜ (ಪ್ರಥಮ) ರಾಜ) ಆಯುಸ್ -> ನಹುಷಾ), ಪಿಂಗಲಾ, ವಹ್ಯಕರ್ಣ, ಹಸ್ತಿಪಡ, ಮುಡ್ಗರಪಿಂಡಕ, ಕಮ್ವಾಲಾ ಅಶ್ವತಾರ, ಕಲಿಯಾಕ, ವೃತ್ತ, ಸಂವರ್ತಕ, ಪದ್ಮ, ಮಹಾಪಾದ್ಮ, ಸಂಖಮುಖ, ಕುಷ್ಮಂಡಕ, ಕ್ಷೇಮಕಾ, ಪಿಂಡರಾಕಾ, ಪಿಂಡರ, . , ವಹುಮುಲಕ, ಕರ್ಕರ, ಅಕಾರಕಾರ, ಕುಂದೋದರ, ಮತ್ತು ಮಹೋದರ ಎಂದು ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಅಶ್ವತಾರ, ವಾಕ್ಯಕುಂದ, ಮಣಿ, ಅಪುರಾನ, ಖಾಗಾ, ವಮಾಕು, ಆರಾಪತ್ರ (ಭೀಮನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದೆ), ನಂದಕ, ಕಲಾಸ, ಪೊಟಕಾ, ಕಲಿಲಾಸಕ, ಪಿಂಜಾರಕ, ಐರಾವತ, ಸುಮನ್ಮುಖ, ದಾದಿಮುಖ, ಸಂಘ, ನಂದ, , ಉಪನಂದಕ, ಆಪ್ತ,  ಕೊಟರಕ, ಶಿಖಿ, ನಿಷ್ಟುರಕ, ತಿತ್ತಿಗಿರಿ, ಹಸ್ತಿಭ, ಕುಮುದ, ಮಲಪಿಂಡಕ, ದ್ವಿಪದ್ಮ, ಪುಂಡರೀಕ, ಪುಷ್ಪ, ಮುದ್ಗರಪರ್ನಕ, ಕರವಿರಾ, ಪಿತಾರಕ, ಸಂವೃತ, ವೃತ್ತ, ಪಿಂಡರ, , ವಿಲ್ವಾಪತ್ರ, ಮೂಶಿಕಡ, ಶಿರಿಶಿಕ, ದಿಲೀಪ, ಸಂಖ್ಯಾಶೀರ್ಷ, ಜ್ಯೋತಿಷ್ಕಾ, ಅಪರಾಜಿತಾ, ಕೌರವ, ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ, ಕುಹರ, ಕ್ರಿಶಾಕ, , ಜಯ,  ವಿರಾಜ, ಅಂಧ, ವಿಶುಂಡಿ, ವಿರಸ ಹಾಗೂ ಸರಸ

(14,4) (ಬಾಲರಾಮನ  ಕೊನೆಯ ಕ್ಷಣಗಳು) ನಲ್ಲಿ ಪ್ರಮುಖ ನಾಗ ಮುಖ್ಯಸ್ಥರ ಹೆಸರನ್ನು ಹೀಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ: -

ಕಾರ್ಕೋಟಕ, ವಾಸುಕಿ, ತಕ್ಷಕ,  ಪೃಥುಶ್ರವಸ್, ವರುಣ , ಕುಂಜರ,  ಮಿಶ್ರಿ , ಸಂಖಾ,  ಕುಮುದ, ಪುಂಡರೀಕ, ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ, ಹೃದಾ, ಕೃಥಾ, ಶಶಿಕಾಂತ, ಚಕ್ರಮಂದ, ಅತಿಶಂಡ, ದುರ್ಮುಖ, ಅಂಬರೀಶ, ವರುಣ. (1,65) ಕದ್ರುವಿನ ಪುತ್ರರ ಹೆಸರುಗಳನ್ನು ಹೀಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ: -ಶೇಷ ಅಥವಾ ಅನಂತ, ವಾಸುಕಿ, ತಕ್ಷಕ, ಕುಮಾರ, ಕುಳಿಕಾ. (2,9) ನಲ್ಲಿ ವರುಣನೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿರುವ ನಾಗರನ್ನು ಹೀಗೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ: -ವಾಸುಕಿ, ತಕ್ಷಕ, ಐರಾವತ, , ಕೃಷ್ಣ ಮತ್ತು ಲೋಹಿತ (ಲಾಹಿತ್ಯನನ್ನು ನೋಡಿ), ಪದ್ಮ, ಚಿತ್ರ, ಕಂವಾಲ,  ಅಶ್ವತಾರ, ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ, ವಲಹಕ, ಮತಿಮತ್, ಕುಂದಧರ,  ಕಾರ್ಕೋಟಕ,  ಧನಂಜಯ, , ಪಣಿಮತ್. ಇದಲ್ಲದೆ ಅನೇಕ ಅಸುರರು ವರುಣನ ಮೇಲೆ ತಿರುಗಿ ಬೀಳುವುದನ್ನು ಹೇಳಿದ್ದು ಅದರಲ್ಲಿ . ನಾಗರು, ದೈತ್ಯರು (ಅಸುರರ ಕುಲ), ಸಾಧ್ಯರು, ಕೆಲ ಕೀಳು ದೇವರುಗಳನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಮಹಾಭಾರತದಲ್ಲಿ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾದ  ಪ್ರಮುಖ ನಾಗರು

ನಾಗರಾಜ ತಕ್ಷಕ

ಪಾಂಡವ ಅರ್ಜುನ ಹಾಗೂ ತಕ್ಷಕನ ಕೃತ್ಯಗಳು ಕುರು ರಾಜರು ಮತ್ತು ನಾಗರ ನಡುವಿನ ದ್ವೇಷಕ್ಕೆ ಕಾರಣವಾಗಿತ್ತು. ಖಾಂಡವ ವನದಲ್ಲಿ ವಾಸಿಸುತ್ತಿದ್ದ ತಕ್ಷಕನ ಪತ್ನಿಯನ್ನು  ಅರ್ಜುನನು ಕೊಂದನು. ತಕ್ಷಕನು ಅರ್ಜುನನ ಮೊಮ್ಮಗ ಪರಿಕ್ಷಿತನನ್ನು  ಶೃಂಗಿಯೊಂದಿಗಿನ ವಿಷವನ್ನಿಟ್ಟು ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ್ದನು. ರಾಜ ಜನಮೇಜಯ ತನ್ನ ತಂದೆ ಪರೀಕ್ಷಿತನ ಸಾವಿಗೆ ಪ್ರತೀಕಾರ ತೀರಿಸಿಕೊಳ್ಳಲು ನಾಗರ ಹತ್ಯಾಕಾಂಡವನ್ನು ನಡೆಸಿದ. ನಂತರ ಅಸ್ತಿಕಾ ಎಂಬ ಬ್ರಾಹ್ಮಣ ಈ ನಾಗರು ಹಾಗೂ ಕುರುಗಳ ನಡುವಿನ ವೈರವನ್ನು ಕೊನೆಗಾಣಿಸಿದ್ದನು!!

ನಾಗರಾಜ ನಹುಷ

(1,35) (5,103) ನಲ್ಲಿ ನಹುಷನನ್ನು  ನಾಗ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.(13,99) ನಲ್ಲಿ ನಹುಷ ದೇವ ಪ್ರದೇಶಗಳನ್ನು ಸಹ ಆಳುತ್ತಿದ್ದನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವನನ್ನು ನಾಗನನ್ನಾಗಿ ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಇದನ್ನು (12,342)  ವಿಭಾಗ ) ಪುನರಾವರ್ತಿಸಿದೆ. ನಹುಷ ದೇವ ಪ್ರಾಂತ್ಯಗಳ ರಾಜನಾದ ಇತಿಹಾಸವನ್ನು (5-11 ರಿಂದ 17) ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನು ಶಕ್ತಿಶಾಲಿ ಮತ್ತು ಪ್ರಸಿದ್ಧನಾಗಿದ್ದ ಎನ್ನಲಾಗಿದೆ. ಅಧಿಕಾರವು ಅವನನ್ನು ಭ್ರಷ್ಟಗೊಳಿಸಿತು ಮತ್ತು ನಂತರ ಅವರನ್ನು ದೇವ ಆಡಳಿತ ಪ್ರದೇಶದಿಂದ ಹೊರಗಟ್ಟಲಾಯಿತು. ನಂತರದಲ್ಲಿ ಆತ ನಾಗ ಜನಾಂಗದ ಸಣ್ಣ ರಾಜನಾಗಿ  ಅಧಿಕಾರ ಮುಂದುವರಿಸಿದ್ದನು ಎಂದು ಕಾಣುತ್ತದೆ. ಯಯಾತಿ(ಸೋಮವಂಶದ ರಾಜ)ಯನ್ನು ಮಹಾಭಾರತದ ಅನೇಕ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಹುಷನ ಮಗನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಆದ್ದರಿಂದ ಪ್ರಾಚೀನ ಭಾರತದಲ್ಲಿ ಸೋಮವಂಶದ ರಾಜನೆಂದು ಪ್ರಸಿದ್ದನಾದನು.

ಯಮುನಾ ನದಿಯ ಮೂಲದಲ್ಲಿರುವ ವಿಶಾಖಾಯುಪ ಎಂಬ ಕಾಡಿನಲ್ಲಿ ಹಾವು ಭೀಮನ ಮೇಲೆ  ದಾಳಿ ಮಾಡಿ ಪೀಡಿಸಿತು. ಈ ಘಟನೆಯಲ್ಲಿ ಆ ಹಾವನ್ನು ನಹುಷನೆಂದು ವಿವರಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನನ್ನು ಇಲ್ಲಿ ಆಯುಸ್ (ಪುರುಷರ (ಚಂದ್ರ ರಾಜವಂಶದ ಮೊದಲ ರಾಜ) -> ಆಯುಸ್ -> ನಹುಷ)ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ, ಹೀಗಾಗಿ ಅವನು ಪಾಂಡವರ ಪೂರ್ವಜನಾಗುತ್ತಾನೆ. ಸೋಮರಾಜವಂಶವು  ಮೂಲತಃ  ನಾಗ ಜನಾಂಗದಿಂದ ಕವಲೊಡೆದದ್ದೆ?  ಎಂಬ ಅನುಮಾನವನ್ನು ಇದು ಹುಟ್ಟುಹಾಕುತ್ತದೆ. ಪುರುಷ ಮತ್ತು ಕುರುಗಳ ಸಾಲಿನಲ್ಲಿರುವ ಅನೇಕ ರಾಜರು, ಸೋಮವಂಶದ  ಶಾಖೆಗಳಾದ ಧೃತರಾಷ್ಟ್ರ ಮತ್ತು ಜನಮೇಜಯ ಅವರನ್ನೂ ಸಹ ವಿವಿಧ ಸ್ಥಳಗಳಲ್ಲಿ ನಾಗ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕುರು ನಗರ ಹಸ್ತಿನಾಪುರವನ್ನು ಕೆಲವು ಬಾರಿ ನಾಗಪುರ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ (ಇದರ ಅರ್ಥ ನಾಗರ ನಗರ).

ಪುಸ್ತಕ 12 ಮತ್ತು 13 ರಲ್ಲಿ ನಹುಷನನ್ನು ಭೃಗು, ಚ್ಯವನ, ಅಗಸ್ತ್ಯರಂತಹ ಅನೇಕ ಋಷಿಗಳ ಜತೆ ಸಂಭಾಷಿಸುವ ವಿದ್ಯಾವಂತ ರಾಜ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ

ನಾಗರ ನಾಯಕ ಆರ್ಯಕ

ನಾಗವಂಶಿ ಆರ್ಯಕ ನಾಗರಾಜ ವಾಸುಕಿಯ ಅರಮನೆಯ ತಲೆಮಾರು ಎಂದು  ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನನ್ನು ಪಾಂಡವರಲ್ಲಿ ಭೀನ್ಮನೊಂದಿಗೆ ಸಂಬಂಧ ಕಲ್ಪಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅವನು ಭೀಮನಿಗೆ ತಾಯಿಯಾದ ಕುಂತಿಯ ತಂದೆಯ ಅಜ್ಜ. ಆಗ ಬಾಲಕನಾಗಿದ್ದ ಭೀಮನನ್ನು ನಾಗರು ರಕ್ಷಿಸಿ ವಾಸುಕಿಯ ಅರಮನೆಗೆ ಕರೆತಂದಾಗ ಭೀಮನನ್ನು ತನ್ನ ಸಂಬಂಧಿ ಎಂದು ಗುರುತಿಸಿದನು. ಭೀಮನನ್ನು  ದುರ್ಯೋಧನ ವಿಷಪೂರಿತ ಆಹಾರ ತಿನ್ನಿಸಿ ಗಂಗಾನದಿಗೆ ಎಸೆದಾಗ ಅವನನ್ನು ಈ ನಾಗರು ರಕ್ಷಿಸಿದ್ದರು!

ಆರ್ಯಕನು ಕೌರವ್ಯನ ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕೌರವ್ಯನು ಐರಾವತ ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಜನಿಸುತ್ತಾನೆ. ಆರ್ಯಕ ಮಗನಿಗೆ ಚಿಕುರಾ ಎಂದು ಹೆಸರಿಡಲಾಯಿತು. ಚಿಕೂರನನ್ನು ಸುಪರ್ಣ ಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ್ದನು!!ಚಿಕುರಾನ ಪತ್ನಿ ವಾಮನ ಎಂಬ ನಾಗನ ಮಗಳು. ಚಿಕೂರನ ಪುತ್ರ ಸುಮುಖ. ದೇವ ರಾಜ ಇಂದ್ರನ ರಥಿಯಾದ ಮಾತಲಿ  ಮದುಮಗನಿಗಾಗಿ ನಾರದನೊಂದಿಗೆ ಭೂಗತ ಜಗತ್ತಿನ ಹಲವಾರು ಪ್ರದೇಶಗಳಲ್ಲಿ ಅಲೆದಾಡಿದ ನಂತರ, ಸುಮುಖನನ್ನು  ತನ್ನ ಮಗಳು ಗುಣಕೇಶಿಯ ಗಂಡನಾಗಿ (5,103) ಆರಿಸಿಕೊಂಡಳು.

ನಾಗ ರಾಜಕುಮಾರ ಐರವಾನ

ಇಡೀ ಭಾರತದಲ್ಲಿ 12 ವರ್ಷಗಳ ಸುದೀರ್ಘ ಯಾತ್ರೆಯ ಸಮಯದಲ್ಲಿ, ಅರ್ಜುನ, ಇಂದ್ರಪ್ರಸ್ಥದಿಂದ ಹೊರಟು, ಗಂಗೆಯ ಮೂಲಕ ಗೆ ಬಯಲು ಸೀಮೆಯನ್ನು ಪ್ರವೇಶಿಸಿದನು. ಅಲ್ಲಿ ಅವನಿಗೆ ಉಲೂಚಿ ಎಂಬ ನಾಗ ಯುವತಿಯ ಭೇಟಿಯಾಗುತ್ತದೆ.  ಅವಳು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ನಾಗರ ರಾಜ ಕೌರವ್ಯನ ಭವನಕ್ಕೆ ಕರೆದೊಯ್ದಳು. ಕೌರವಯ್ಯನನ್ನು ಸ್ವತಃ ಐರಾವತ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಅರ್ಜುನನು ಒಂದು ರಾತ್ರಿಯನ್ನು ಉಲೂಚಿಯೊಂದಿಗೆ ಕಳೆದಿದ್ದ!!! ಕೌರವ್ಯನ ನ ಅರಮನೆಯಿಂದ ಗಂಗಾ ಬಯಲು ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಪ್ರವೇಶಿಸುವ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ (1,216) ಹಿಂತಿರುಗಿದನು.

ಉಲೂಚಿಯ  ಮಾಜಿ ಗಂಡನನ್ನು ಸುಪರ್ಣಹತ್ಯೆ ಮಾಡಿದ್ದನು. ಅವಳಿಗೆ ಮಕ್ಕಳಿರಲಿಲ್ಲ. ಐರವಾನ್  ಎಂಬ ಮಗ ಅರ್ಜುನ ಮತ್ತು ಉಲೂಚಿಗೆ ಜನ್ಮಿಸಿದ!ಆದರೆ ಉಂದಪನ ಸಹೋದರನು ಅರ್ಜುನನನ್ನು ಖಾಂಡವವನದಲ್ಲಿ ಕಂಡಿದ್ದು ಆತ ನಾಗರನ್ನು ನಾಶಪಡಿಸಿದವನೆಂದು ಹೇಳಿದಾಗ ಉಲೂಚಿ ಹಾಗೂ ಅವಳ ಪುತ್ರ ಅರ್ಜುನನಿಂದ ದೂರವಾದರು. ಐರಾವನ್ ತನ್ನ ತಾಯಿಯಿಂದ ರಕ್ಷಿಸಲ್ಪಟ್ಟ  ನಾಗಗಳ  ಪ್ರದೇಶದಲ್ಲಿ ಬೆಳೆದನು. ನಂತರ ಅರ್ಜುನನು ನಾಗಾ ಪ್ರದೇಶಗಳ ಈಶಾನ್ಯಕ್ಕೆ ಈ ಪ್ರದೇಶಕ್ಕೆ ಭೇಟಿ ನೀಡಿದಾಗ ಅವನು ಅರ್ಜುನನ್ನ ಭೇಟಿಯಾಗಿದ್ದ!!. ಅವನು ಅವನನ್ನು ತನ್ನ ಪ್ರೀತಿಯ ಮಗನೆಂದು ಒಪ್ಪಿಕೊಂಡನು, ಮತ್ತು ಅಗತ್ಯವಿದ್ದಾಗ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಸಹಾಯವನ್ನು ನೀಡುವಂತೆ ಕೇಳಿಕೊಂಡನು. ನಾಗ ಯೋಧರು (6,91) ನಡೆಸುವ ಅತ್ಯುತ್ತಮ ಅಶ್ವಸೈನ್ಯದ ಬಲದಿಂದ ಐರಾವನ್ ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಾಗವಹಿಸಿದ್ದ.  (6-84,91) ಮತ್ತು ಋಶ್ಯಶೃಂಗರ ಮಗ ಅಲಂವುಶ ಎಂಬಾತನಿಂದ ಕೊಲ್ಲಲ್ಪಟ್ಟನು!!

(14,79) ನಲ್ಲಿ ಅರ್ಜುನನ ಇನ್ನೊಬ್ಬ ಪತ್ನಿ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಗೆ ಜನ್ಮಿಸಿದ್ದ  ಬಬ್ರುವಹಾನನೊಂದಿಗೆ ೌಲೂಚಿ ಸಂವಾದ ನಡೆಯುವುದು ದಾಖಲಾಗಿದೆ.  ಉಲೂಚಿ ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆ  ಹಸ್ತಿನಾಪುರದ ಅರಮನೆಗೆ (14,88)  ಸೇರಿದ್ದರೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಉಲೂಚಿ ಹಾಗೂ ಚಿತ್ರಾಂಗದೆಯನ್ನು  ಪಾಂಡವರ ಇತರ ಹೆಂಡತಿಯರೊಂದಿಗೆ (15,1) ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಪಾಂಡವರು ತಮ್ಮ ಕೊನೆಯ ಪ್ರಯಾಣಕ್ಕೆ (17,1) ಹೊರಟಾಗ ಉಲೂಚಿ ಮತ್ತು ಚಿತ್ರಾಂಗದೆ ನಿರ್ಗಮನ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕುರುಕ್ಷೇತ್ರ ಯುದ್ಧದಲ್ಲಿ ಬಳಸಿದ ಆಯುಧಕ್ಕೆ ನಾಗಾಸ್ತ್ರ 8,53) ಎಂದು ಹೆಸರಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಇತರೆ ನಾಗರು

ನಾಗ ಕಾರ್ಕೋಟಕ ನಿಶಾಧ ರಾಜ ನಳ  (3-66,79) ನೊಂದಿಗೆ ಸಂವಹನ  ನಡೆಸಿರುವುದು ಉಲ್ಲೇಖವಾಗಿದೆ.  ಯಮುನಾ ನದಿಯಲ್ಲಿ (4,22) ನಾಗನ ಆಳ್ವಿಕೆಯನ್ನು (ಭಾಗವತ ಪುರಾಣದ ಪ್ರಕಾರ ಅವನ ಹೆಸರು ಕಾಲಿಯಾ) ಕೊನೆಗೊಳಿಸಲು ವಾಸುದೇವ ಕೃಷ್ಣ ಮುಂದಾಗಿದ್ದರ ಉಲ್ಲೇಖವನ್ನೇ ಕೃಷ್ಣನ ಬಾಲಲೀಲೆಯಲ್ಲಿ ಕಾಳಿಂಗ ಮರ್ಧನ ಎಂದು ಚಿತ್ರಿಸಲಾಗಿದೆ!!!

ಅರ್ಜುನನೊಂದಿಎಗ್ ನಾಗಕನ್ಯೆ ಉಲೂಚಿ

ರೇಣುಕಾ ಎಂಬ ನಾಗನನ್ನು (13,132)  ಸಹ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಿದ್ದು  ಬಲದೇವ ಅಥವಾ ಬಲರಾಮನನ್ನೂ  ನಾಗ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ (13,132).

ವಾಸುದೇವ ಕೃಷ್ಣನ ಮಲ ಸೋದರ ಬಲರಾಮ  (16,4)ನಾಗ ಜನಾಂಗದೊಂದಿಗೆ ಸಂಪರ್ಕ ಹೊಂದಿದ್ದ!! ಬಲರಾಮನನ್ನು  (1,67) ನಲ್ಲಿ ಶೇಷನ ಜತೆ ಜೋಡಿಸಲಾಗಿದೆ.  ನಾಗ ಜನಾಂಗದೊಂದಿಗೆ  ಇತರ ಭಾರತೀಯ ಜನಾಂಗಗಳ ಮಧ್ಯವರ್ತಿ ಆರ್ಯ ರಾಜರ ಸೋಮವಂಶದಲ್ಲಿ  (3,178) ನಾಗಾ ನಹುಷನ ಉಲ್ಲೇಖ ವಿದೆ. ಪುರು ಕುಲದಲ್ಲಿ  ರಿಕ್ಷ ಎಂಬ ರಾಜ (ಚಂದ್ರನ ರಾಜವಂಶದ ಒಂದು ಶಾಖೆ, ತಕ್ಷಕ (1,95)  ಕುಲದ  ನಾಗನ ಮಗಳನ್ನು ಮದುವೆಯಾಗುವುದನ್ನು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ನಾಗ ಆರ್ಯಕನನ್ನು ಕುಂತಿಯ ತಂದೆಯ ಅಜ್ಜ ಎಂದು ಬಣ್ಣಿಸಲಾಗಿದೆ. ಕುಂತಿ ಪಾಂಡವರ ತಾಯಿ. (1,128).ಐರಾವತ್ (6,91) ಜನಾಂಗದಲ್ಲಿ ಜನಿಸಿದ ಅರ್ಜುನನ ಮಗ ಮತ್ತು ಉಲೂಚಿ ಎಂಬ  ನಾಗ ಮಹಿಳೆ ಉಲ್ಲೇಖವಿದೆ.

ಇತರ ಉಲ್ಲೇಖಗಳು

ದೈತ್ಯ ವೀರರಾದ ಸುಂದ ಮತ್ತು ಉಪಸುಂದರು ದೇವ, ಯಕ್ಷ, ರಾಕ್ಷಸ, ನಾಗ ಮತ್ತು ಆರ್ಯ ರಾಜರನ್ನು ಸೋಲಿಸಿದರು. (1-212,214) ರಾಕ್ಷಸ ರಾಜ ರಾವಣನು ಅವರೆಲ್ಲರನ್ನೂ ಸೋಲಿಸಿದನು (3,289). ನಾಗಾ ಮಹಿಳೆಯರು ತುಂಬಾ ಸುಂದರ (3,263) (4,9) (6,105) ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಹರಿವಂಶದಲ್ಲಿ, ಕಾರ್ಕೋಟಕ ಮತ್ತು ಅವನ ನಾಗರನ್ನು ಸಾವಿರ ಮಾನವ ಶಸ್ತ್ರಸಜ್ಜಿತ ಚಂದ್ರವಂಶಿ ಯಾದವ ರಾಜನಾದ ಕಾರ್ತ್ಯವೀರ್ಯಾರ್ಜುನ  ವಶಪಡಿಸಿಕೊಂಡನೆಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಯಕ್ಷರು, ಮತ್ತು ರಾಕ್ಷಸರು ಮತ್ತು ನಾಗರು ತಮ್ಮ ಆಹಾರಕ್ಕಾಗಿ 17 ಬಗೆಯ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ಬಳಸುತ್ತಾರೆ ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ. ಈ ಬೆಳೆಗಳನ್ನು ವೇನನ ಪುತ್ರ (12,58)ಪೃಥು ಎಂಬ ರಾಜನು ಉತ್ಪಾದಿಸಿದಂತೆ ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

ಯಮುನೆಯ ತಡಿಯಲ್ಲಿರುವ ಕಾಲಿಯಾ ಘಾಟ್(ಕೃಷ್ಣ ಕಾಳಿಂಗನೊಂದಿಗೆ ಹೋರಾಡಿದ ಸ್ಥಳ)

(14,44) ನಲ್ಲಿ ಉರಗನೆಂಬ  ಪದವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಸರೀಸೃಪ-ಜಾತಿಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ ಮತ್ತು ನಾಗ ಎಂಬ ಪದವನ್ನು ಎಲ್ಲಾ ಹಾವುಗಳನ್ನು ಸೂಚಿಸಲು ಬಳಸಲಾಗುತ್ತದೆ, ಅಲ್ಲಿ ಉರಗರಲ್ಲಿ ನಾಗರು ಅಗ್ರಗಣ್ಯರು ಎಂದು ಉಲ್ಲೇಖಿಸಲಾಗಿದೆ.

...ಮುಂದುವರಿಯುವುದು